Voor werkgevers en werknemers

Werkgevers én werknemers hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een veilige en gezonde werkomgeving. Uit de praktijk blijkt dat nog veel MKB-bedrijven nog in onvoldoende mate gebruik maken van specifieke branche-informatie. De vertaalslag van ‘denken naar doen’ is blijkbaar toch moeilijker dan in de eerste instantie werd gedacht.

Een belangrijk aspect is het voldoen aan de regels en wetten. Uit onderzoek van het Ministerie van SZW blijkt dat de Arbowet en RI&E (Risico Inventarisatie & Evaluatie) bij veel bedrijven nog onbekend is. het is voor velen vaak onduidelijk wat de rol is voor de werkgever en welke rol de werknemer heeft.

Naleving van Arboregels in hoog risico sectoren blijkt nog relatief laag. Efficiënt produceren is in veel sectoren belangrijker dan gezond en veilig werken. Dat blijkt uit het jaarverslag 2019 van de Inspectie SZW. Dit komt onder meer door concurrentiedruk, onwetendheid en onkunde over de toepassing van Arboregels. Van de bedrijven die geen vereiste RI&E hebben, zegt 42 procent de arbowetgeving en de RI&E-verplichting niet te kennen. Dit geldt vooral voor kleinere bedrijven maar ook voor veel grotere. Ook wanneer kennis wél aanwezig is, wordt deze op de werkvloer niet altijd voldoende toegepast. De Inspectie SZW noemt onvoldoende toezicht op de werkvloer, haast en ingesleten gewoontes als veel voorkomende redenen.

Rol werkgever

In de Arbowetgeving zijn verplichtingen opgenomen waar werkgevers zich aan moeten houden. De algemene zorgplicht van de werkgever houdt volgens de Arbowet in dat de werkgever ‘de arbeid’ (lees: het werk) zodanig organiseert dat hiervan geen nadelige invloed uitgaat op de veiligheid en de gezondheid van de werknemer. Klinkt logisch. Maar hoe doe je dat als werkgever?

Simpel. Alleen al door periodiek te kijken naar de nieuwe mogelijkheden om de veiligheid van werknemers te bevorderen. Dit bereik je onder anderen door rekening te houden met de stand der techniek en de huidige professionele dienstverlening.  Met het criterium stand der techniek wordt beoogd dat u bij de vormgeving van uw beleid rekening houdt met de ontwikkelingen die vak deskundigen in brede kring aanvaarden als goed toepasbaar in de praktijk. In de milieuwereld kennen ze deze term ook als de Best Beschikbare Technieken.

In de wet worden de algemene verplichtingen van de werkgever op het gebied van arbeidsomstandigheden verder uitgewerkt. Een aantal belangrijke verplichtingen zijn:

• het werk moet zodanig zijn georganiseerd dat de werknemer daar geen nadelige invloed van ondervindt;
• zoveel als mogelijk gevaren voor de gezondheid van werknemers bij de bron aanpakken;
• het opstellen en uitvoeren van een risico inventarisatie en –evaluatie en regelmatige evaluatie van het beleid;
• een goede verdeling van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden over de werknemers rekening houdend met hun bekwaamheden; 
• het geven van voorlichting en onderricht aan de werknemers over veilig en gezond werken;
• het voorkomen van blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

Dit zelf regelen, het zelf organiseren van gezond en veilig werken, heeft voordelen ten opzichte van sancties bij onveilig en ongezond werken.

En de rol van de werknemer?

"Dat regelt mijn baas", "Ik moet zorgen voor mijn eigen veiligheid en de instructies opvolgen".

In de praktijk wordt ten onrechte wel eens gedacht dat alleen de werkgever verantwoordelijk is voor goede arbeidsomstandigheden. Werknemers hebben in het kader van de Arbowet een eigen verantwoordelijkheid om in verband met de arbeid de nodige voorzichtigheid en zorgvuldigheid in acht te nemen ter vermijding van gevaren. Jezelf onnodig blootstellen aan onveilige werksituaties moet je simpelweg weigeren. Het is de bedoeling dat altijd de hoog gemotiveerde werknemers de zware klussen moeten opknappen, omdat ze geen “Nee” willen verkopen.

Volgens de Arbowet is de werknemer verplicht in zijn werk, overeenkomstig zijn opleiding en de door de werkgever gegeven werkinstructies, naar vermogen zorg te dragen voor zijn eigen veiligheid en gezondheid en die van de andere betrokken collega’s.

Met name is hij of zij verplicht om:

• aangebrachte beveiligingen niet te veranderen of buiten noodzaak weg te halen;
• mee te werken aan voor hem georganiseerde instructies en onderricht;
• de beveiligingen op machines en persoonlijke beschermingsmiddelen op de juiste wijze te gebruiken;
• de apparatuur zelf (machines, stoffen en dergelijke) op de juiste wijze te gebruiken;
• gevaren te melden bij de leiding;
• bijstand te verlenen aan personen die belast zijn met de uitvoering van de Arbeidsomstandighedenwet.